Monument Rozenoord

Hendrik Abbink was vanaf 1938 als bankbediende werkzaam bij de Hollandsche Bank-Unie in Amsterdam en woonde sinds 1941 met vrouw en dochter in Duivendrecht. In juli 1943 werd hij aangewezen voor verplichte tewerkstelling in Duitsland. Om hieraan te ontkomen wist hij via een relatie als arbeidscontractant/schrijver een betrekking te verkrijgen bij het Gewestelijk Arbeidsbureau (GAB) in Amsterdam.

Hier nam hij vrijwel direct deel aan het saboteren van de uitzending van arbeiders naar Duitsland. Daarnaast verstrekte hij vervalste papieren aan een aantal mensen, zodat zij als verlofganger niet hoefden terug te keren naar Duitsland. Ook zorgde hij ervoor dat zij stam- en bonkaarten verkregen en soms ergens illegaal konden gaan werken. Begin januari 1945 weigerde Abbink zijn medewerking te verlenen aan de registratie van arbeidskrachten in het kader van de Liese-Aktion – een Duitse actie die tot doel had Nederlandse mannen te werven voor de Duitse arbeidsinzet.

Nadat het verzet op 5 januari 1945 een aantal GAB-medewerkers had geliquideerd die wel aan de registratie meewerkten, werden Abbink en zestien collega’s op 10 januari op kantoor gearresteerd. Zij werden overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans. Op 18 januari 1945 werd hij samen met tien collega’s gefusilleerd bij Rozenoord aan de Amsteldijk.

Hendrik Abbink ligt begraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Evert Blanken was vanaf september 1936 als kantoor- en beursbediende werkzaam in zijn woonplaats Amsterdam. In oktober 1940 kwam hij als arbeidscontractant/kantoorbediende in dienst bij de afdeling Comptabiliteit van het Gewestelijk Arbeidsbureau (GAB).

Na enige tijd begon hij hier met het verstrekken van valse papieren aan en het vernietigen van gegevens over personen die in het kader van de arbeidsinzet naar Duitsland zouden worden uitgezonden. Een deel van hen kende hij als actief voetballer, lid van hockeyclub Hurley, tennisclub Amstelzicht en de Amsterdamsche Schaakclub.

Blanken was betrokken bij het illegaal verstrekken van bonkaarten en GAB-gelden aan ongeveer honderd onderduikers en familieleden van verplicht in Duitsland tewerkgestelde mannen. Daarnaast was hij lid van de Ordedienst.

Nadat het verzet op 5 januari 1945 een aantal GAB-medewerkers had geliquideerd die wel aan de registratie meewerkten, behoorde Blanken tot de zeventien medewerkers die op 10 januari op kantoor werden gearresteerd. Zij werden overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans. Op 18 januari 1945 werd Blanken samen met tien collega’s bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd.

Evert Blanken ligt begraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Hendrik Eeltjes was vanaf 1936 als kantoorbediende in dienst bij de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot-Maatschappij in Amsterdam. Toen hij in januari 1943 werd aangewezen voor verplichte tewerkstelling in Duitsland zag hij kans een baan te krijgen bij het Gewestelijk Arbeidsbureau (GAB).

Al spoedig luisterde hij op kantoor tijdens afwezigheid van de directeur – een NSB‘er – in de directiekamer naar de Engelse zender. Hij noteerde berichten en gaf deze door aan de Ordedienst. Tevens verstrekte hij deze dienst informatie uit inkomende/uitgaande post en telexberichten over NSB’ers.

Eeltjes vernietigde zeer veel anonieme brieven waarin Nederlandse burgers verzochten buurtgenoten, collega’s of bekenden op te roepen voor de arbeidsinzet. Hij lichtte regelmatig adressen uit het GAB-archief en verstrekte getypte/gestempelde ‘directie’-verklaringen voor vrijstellingen, te gebruiken bij persoonsrazzia’s of fietsenvorderingen. Ook verstrekte hij stencils voor formulieren, waarmee het bijvoorbeeld mogelijk was onderduikers voor pas benoemde GAB-ambtenaren te laten doorgaan. Alle acties van Eeltjes waren bedoeld om arbeiders te helpen zich te onttrekken aan de arbeidsinzet en meer bewegingsvrijheid te verschaffen.

Nadat het verzet op 5 januari 1945 een aantal GAB-medewerkers had geliquideerd die wel aan de registratie meewerkten, behoorde Eeltjes tot de zeventien medewerkers die op 10 januari op kantoor werden gearresteerd. Zij werden overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans. Op 18 januari 1945 werd Eeltjes samen met tien collega’s bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd.

Hendrik Eeltjes ligt begraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Ton Frankenmolen keerde in 1935 – na vanaf 1927 in Limburg o.a. het RK Gymnasium Venray te hebben bezocht – in verband met het overlijden van zijn vader terug naar het ouderlijk huis in Amsterdam. Hij ging hier als verkoper werken bij Vroom & Dreesmann in de Kalverstraat. In zijn vrije tijd schreef hij romans (zoals De sleep wordt hoe langer hoe grooter) en gedichten.

Toen hij in juli 1943 in aanmerking kwam voor de arbeidsinzet in Duitsland, accepteerde hij een betrekking als buitendienst-ambtenaar bij de afdeling Rüstung van het Gewestelijk Arbeidsbureau (GAB). Al spoedig fungeerde hij als illegale contactman tussen het GAB en enkele grote bedrijven in de metaalsector (zoals de Nederlandsche Dok-Maatschappij, Nederlandsche Scheepsbouw-Maatschappij en Werkspoor).

Frankenmolen zorgde ervoor dat tientallen arbeidskrachten zich konden onttrekken aan tewerkstelling in Duitsland. Hij saboteerde de zogenoemde plaatsvervangersregeling, verwees naar anti-Duitsgezinde keuringsartsen en verstrekte Ausweise, Z-kaarten en andere vervalste papieren. Tegelijkertijd liet hij gegevens bij het GAB verdwijnen of maakte ze administratief onvindbaar. Daarnaast hield Frankenmolen zich bezig met het verspreiden van illegale lectuur, vooral Het Parool.

Op 10 januari 1945 werd Frankenmolen samen met zestien collega’s gearresteerd nadat het verzet vijf dagen eerder een aantal Duitsgezinde GAB-medewerkers had geliquideerd. Zij werden overgebracht naar het Huis van Bewaring op de Weteringsschans. Op 18 januari 1945 werd hij bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd. Vijf weken later werd zijn enige kind geboren: een zoon, Ton.

Ton Frankenmolen ligt begraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Gerrit Hoffman woonde tijdens de oorlog bij zijn ouders aan de Da Costakade in Amsterdam, hij was hun enige kind. Na het behalen van zijn HBS-diploma trad hij in 1940 als kantoorbediende in dienst bij het Gewestelijk Arbeidsbureau (GAB). Van zijn jaarinkomen van ongeveer ƒ1566,- droeg hij voor ƒ600,- bij in het onderhoud van het gezin.

Bij het GAB hield Hoffman zich – samen met zijn collega Hendrik Eeltjes – vanaf 1943 intensief bezig met het saboteren van de tewerkstelling van arbeiders in Duitsland. Hij deed dit op zo’n grote schaal dat zijn vader zich diverse malen genoodzaakt zag hem te waarschuwen voorzichtiger te zijn. Daarnaast zorgde Hoffman ervoor dat mannen die in het kader van de arbeidsinzet door de Sicherheitspolizei, de Nederlandse Hulppolitie of tijdens algemene razzia’s op straat waren gearresteerd, met vervalste papieren een vrijstelling voor tewerkstelling kregen en in vrijheid werden gesteld.

Vijf dagen na door het verzet gepleegde moordaanslagen op negen Duitsgezinde GAB-ambtenaren werd Hoffman gearresteerd. Hij werd overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans. Op 18 januari 1945 werd hij met tien collega’s bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd.

Gerrit Hoffman ligt begraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Anton Lotz werkte vanaf begin 1927 bij Parfumeries de Paris aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam. Toen de parfumerie in maart 1941 door de oorlogsomstandigheden gedwongen was haar personeel sterk in te krimpen aanvaardde hij een functie als arbeidscontractant op het bijkantoor van het Gewestelijk Arbeidsbureau (GAB) in Amstelveen.

In de loop van de oorlog liet hij – in samenwerking met een collega in Amsterdam – tientallen personen die een oproep voor de arbeidsinzet in Duitsland hadden ontvangen, op papier naar Amstelveen en omstreken verhuizen. Vervolgens verduisterde hij op zijn kantoor de binnenkomende post betreffende deze personen.

Daarnaast verstrekte hij vanaf begin 1943 regelmatig bonkaarten (en later Tweede-Distributie stamkaarten) aan de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers in Amsterdam. Dit was ten behoeve van vijftig á zestig deels joodse onderduikers. Hij waarschuwde voor ophanden zijnde razzia’s en hielp enkele zakenmensen ten tijde van de Z-kaarten-actie. Van 14 november 1942 tot 9 januari 1945 gaven Lotz en zijn echtgenote in hun woning onderdak aan het joodse echtpaar Louis en Bertha Wans-Breemer.

Begin januari 1945 was Lotz betrokken bij sabotage van de registratie van arbeidskrachten in het kader van de Liese-Aktion – een Duitse actie die tot doel had Nederlandse mannen te werven voor de Duitse arbeidsinzet. Op 10 januari werd hij in dit verband gearresteerd en overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringsschans. Op 18 januari 1945 werd Lotz samen met tien GAB collega’s bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd.

Anton Lotz ligt begraven op de de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Wim Meedendorp kwam in maart 1943 in dienst bij het Gewestelijk Arbeidsbureau (GAB) op de afdeling Migratie. Na enige tijd begon hij bij het GAB adressenmateriaal te vernietigen of onvindbaar te maken. Hij verstrekte papieren aan bijvoorbeeld verlofgangers, die daarmee niet meer naar Duitsland hoefden terug te keren.

Nadat in juli 1943 enige GAB-ambtenaren – na verraad – waren gearresteerd wegens het plegen van sabotage, werd door de (NSB-)directeur van de GAB als strafmaatregel een aantal andere ambtenaren aangewezen voor werk in Duitsland. Van medio augustus 1943 tot september 1944 was Meedendorp in Borken tewerkgesteld in een levensmiddelenbedrijf. Het lukte hem om zich wegens gezondheidsredenen te laten afkeuren en Meedendorp keerde terug naar Amsterdam. Begin oktober ging hij weer bij het GAB werken, ditmaal bij de Arbeidsbeurs aan de Passeerdersgracht. Ook hier zette hij zijn illegale activiteiten voort.

Vijf dagen na door het verzet gepleegde moordaanslagen op negen Duitsgezinde GAB-ambtenaren werd Meedendorp gearresteerd. Zij werden overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans. Op 18 januari 1945 werd hij met tien collega’s bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd.

Willem Teunis Meedendorp ligt begraven op de de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Marinus Pieroen was vanaf 1934 werkzaam bij het Ministerie van Sociale Zaken in zijn woonplaats Den Haag. Rekening houdend met een geallieerde invasie via een landing op de Nederlandse kust, besloot de bezetter eind 1942 dat het Nederlandse bestuursapparaat van Den Haag moest worden verplaatst naar het midden en oosten van het land. De evacuatie had eveneens de verhuizing van duizenden ambtenaren tot gevolg.

In februari 1943 werd Pieroen als chef bemiddelaar tijdelijk gedetacheerd bij het Gewestelijk Arbeidsbureau (GAB) in Amsterdam en verhuisde hij met zijn echtgenote, dochter (3) en zoontje (1) naar een woning in de Lekstraat. In samenwerking met een aantal GAB-collega’s saboteerde Pieroen op grote schaal Duitse opdrachten met als doel arbeiders te vrijwaren die in aanmerking kwamen voor verplichte tewerkstelling in Duitsland.

Vijf dagen nadat het verzet op 5 januari 1945 een aantal Duitsgezinde GAB-medewerkers had neergeschoten, werden zeventien van sabotage verdachte GAB-medewerkers – onder wie Pieroen – gearresteerd. Zij werden overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans. Op 18 januari 1945 werd Pieroen samen met tien collega’s bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd.

Marinus Piroen ligt begraven op de de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Adam Rooth werkte vanaf 1921 bij de Gemeentelijke Arbeidsbeurs (later Gewestelijk Arbeidsbureau, GAB) in Amsterdam. In verband met zijn deelname aan de Februaristaking verbleef hij in 1941 gedurende zeventien dagen in gevangenschap in het Lloyd-Hotel aan de Oostelijke Handelskade.

Na zijn terugkeer naar het GAB hield hij zich bezig met het vervalsen van papieren van de medische dienst, teneinde de uitzending van arbeiders naar Duitsland te saboteren. Daarnaast verstrekte hij (financiële) hulp aan onderduikers – o.a. joodse oud-collega’s – en vervalste hij persoonsbewijzen en distribueerde hij bonkaarten.

Op 1 mei 1943 werd hij opnieuw gearresteerd, nu wegens het vervalsen van medische keuringsuitslagen en het vernietigen van vorderingslijsten. Na vijf maanden te hebben vastgezeten in de gevangenis aan de Amstelveenseweg in Amsterdam en zes maanden in kamp Vught werd hij op 25 maart 1944 vrijgelaten wegens gebrek aan bewijs. Na enige tijd als gevolg van hartgebreken thuis te zijn geweest, hervatte hij zijn werk bij het GAB en ook zijn illegale activiteiten.

Vijf dagen na door het verzet gepleegde moordaanslagen op negen Duitsgezinde GAB-ambtenaren werd Rooth gearresteerd. Zij werden overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans. Op 18 januari 1945 werd hij met tien collega’s bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd.

Adam Rooth ligt begraven op de de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Pieter Trap was als kassier in dienst bij de Gemeentelijke Arbeidsbeurs (later Gewestelijk Arbeidsbureau, GAB) in Amsterdam. Voordat hij in dienst trad bij de Arbeidsbeurs werkte hij voor verschillende werkgevers en zat hij in militaire dienst. Zijn inkomen deelde hij met zijn gescheiden moeder.

Toen de bezetter zich in de aangelegenheden van het GAB ging mengen, wendde Trap zich met zijn gewetensbezwaren tot dominee Taeke Ferwerda, de nestor der gereformeerde Amsterdamse predikanten – Ferwerda werd op 13 september 1944 op 68-jarige leeftijd achter zijn kerk gefusilleerd nadat in de Keizersgrachtkerk wapens van een Knokploeg waren gevonden. Deze zei hem op zijn post te blijven en ‘goed werk’ te doen.

In de jaren hierna verschafte Trap regelmatig hulp aan mannen die zich wilden onttrekken aan de arbeidsinzet in Duitsland, door hen inlichtingen en vervalste papieren te verstrekken. In zijn woonplaats Duivendrecht verrichtte hij koeriersdiensten voor de Ordedienst en vanaf september 1944 was hij als ordonnans verbonden aan de Binnenlandse Strijdkrachten-Strijdend Gedeelte.

Vijf dagen na door het verzet gepleegde moordaanslagen op negen Duitsgezinde GAB-ambtenaren werd Trap gearresteerd. Zij werden overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans. Op 18 januari 1945 werd hij met tien collega’s bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd.

Pieter Trap ligt begraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Wim Venema was vanaf december 1938 als scheepsklerk werkzaam bij de KNSM in Amsterdam en kwam in november 1939 in militaire dienst. Na zijn demobilisatie en een periode van werkloosheid was hij vanaf november 1940 als boekhouder werkzaam bij de firma Spaargaren & Koppen in Amsterdam. Daarna trad hij in mei 1942 – drie maanden daarvoor getrouwd – als arbeidscontractant in dienst op het hoofdkantoor van het Gewestelijk Arbeidsbureau (GAB).

Door het verstrekken van vervalste papieren – Ausweise, Bescheinigungen, e.d. – en het vernietigen en laten ‘verdwijnen’ van adressen in GAB-bestanden, vrijwaarde hij diverse personen die voor terugvoering in krijgsgevangenschap of tewerkstelling in Duitsland in aanmerking kwamen. In zijn woning verleende hij regelmatig enkele nachten onderdak aan joodse landgenoten. Daarnaast was hij betrokken bij het vervaardigen en verspreiden van illegale lectuur (waarschijnlijk De Nieuwsbode). Hiertoe ontvreemdde hij grote hoeveelheden stencilpapier en -inkt uit het GAB-magazijn. Ook was hij lid van de Ordedienst.

Vijf dagen na door het verzet gepleegde moordaanslagen op negen Duitsgezinde GAB-ambtenaren werd Venema gearresteerd. Zij werden overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans. Op 18 januari 1945 werd hij met tien collega’s bij Rozenoord aan de Amsteldijk gefusilleerd.

Willem Venema ligt begraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal.